Szkody łowieckie

Rolnik, któremu dziko żyjąca zwierzyna wyrządziła szkody w uprawach i płodach rolnych, ma prawo do odszkodowania, którego wypłata - po dokonaniu oględzin i szacowania ostatecznego - leży w gestii miejscowo właściwego obwodu łowieckiego (jeśli szkoda powstała na jego obszarze). Ewentualne odwołania rozpatruje miejscowy nadleśniczy. Zależnie od miejsca powstania szkody odpowiadać mogą także: Skarb Państwa lub Lasy Państwowe.

Zgodnie z Prawem łowieckim dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest obowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania.

Za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną oraz szkody wyrządzone przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny na obszarach, które nie wchodzą w skład obwodów łowieckich - odpowiada Skarb Państwa. Z kolei za szkody wyrządzane na obszarach obwodów łowieckich leśnych odszkodowania wypłaca Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.

Szacowania szkód powstałych w obszarze obwodu łowieckiego (wraz z ustaleniem wysokości odszkodowania) dokonuje zespół składający się z:

1. przedstawiciela wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego (WODR)
2. przedstawiciela dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego
3. właściciela albo posiadacza gruntów rolnych, na których terenie wystąpiła szkoda

Wniosek o szacowanie szkód, w tym ustalenie wysokości odszkodowania, właściciel albo posiadacz gruntów rolnych składa do dzierżawcy/zarządcy obwodu łowieckiego. Wniosek musi zawierać m.in. wskazanie miejsca wystąpienia szkody oraz rodzaj uszkodzonej uprawy lub płodu rolnego. Zgodnie z ustawą wniosek składa się w terminie umożliwiającym dokonanie szacowania szkód.

Szacowanie szkody składa się z oględzin i szacowania ostatecznego. W przypadku szkód wyrządzonych w płodach rolnych, a także wyrządzonych przez dziki na łąkach i pastwiskach oraz szkód w uprawach, jeżeli szkoda powstała i została zgłoszona bezpośrednio przed sprzętem lub w jego trakcie, dokonuje się wyłącznie szacowania ostatecznego.

Niestawiennictwo (brak udziału) właściciela albo posiadacza gruntu lub przedstawiciela wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego nie wstrzymuje dokonania szacowania szkód.

Podczas oględzin ustala się: gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę; rodzaj, stan i jakość uprawy; obszar całej uprawy; szacunkowy obszar uprawy, która została uszkodzona oraz szacunkowy procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze. Oględzin dokonuje się niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. O terminie oględzin dzierżawca albo zarządca obwodu łowieckiego zawiadamia właściciela.posiadacza gruntu oraz wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego właściwy ze względu na miejsce wystąpienia szkód - tutaj termin wynosi 3 dni od dnia otrzymania wniosku.

Niezwłocznie po zakończeniu oględzin dzierżawca/zarządca obwodu łowieckiego sporządza protokół, który zawiera m.in. dane podlegające ustaleniu podczas oględzin (m.in. gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę; rodzaj, stan i jakość uprawy; obszar całej uprawy) oraz szkic sytuacyjny uszkodzonej uprawy.

Członkowie zespołu (przedstawiciel gminy i obwodu łowieckiego oraz właściciel/posiadacz gruntu, gdzie wystąpiła szkoda) dokonujący oględzin mają prawo wnieść zastrzeżenia do protokołu wraz z uzasadnieniem (w protokole umieszcza się informację o braku zastrzeżeń albo o wniesionych zastrzeżeniach). Protokół sporządza się w trzech jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdego członka zespołu.

Ostateczne szacowanie szkody

Podczas szacowania ostatecznego ustala się:

1. gatunek zwierzyny, która wyrządziła szkodę
2. rodzaj uprawy lub płodu rolnego
3. stan i jakość uprawy lub jakość płodu rolnego
4. obszar całej uprawy lub szacunkową masę zgromadzonego płodu rolnego
5. obszar uprawy, która została uszkodzona, lub szacunkową masę uszkodzonego płodu rolnego
6. procent zniszczenia uprawy na uszkodzonym obszarze
7. plon z 1 ha
8. wysokość odszkodowania

Szacowania ostatecznego dokonuje się najpóźniej w dzień sprzętu, jeszcze przed dokonaniem sprzętu uszkodzonej uprawy. W przypadku gdy szkoda zaistniała i została zgłoszona bezpośrednio przed sprzętem lub w jego trakcie, szacowania ostatecznego dokonuje się w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku. O terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy właściciel/posiadacz gruntu jest obowiązany powiadomić pisemnie dzierżawcę/zarządcę obwodu łowieckiego, w terminie 7 dni przed zamierzonym sprzętem.

O terminie dokonania szacowania ostatecznego szkody dzierżawca/zarządca obwodu łowieckiego zawiadamia właściciela/posiadacza gruntu oraz wojewódzki ośrodek doradztwa rolniczego (w ciągu 3 dni od dnia otrzymania wniosku lub pisemnej informacji o terminie planowanego sprzętu uszkodzonej uprawy).

Niezwłocznie po zakończeniu szacowania ostatecznego dzierżawca/zarządca obwodu sporządza protokół (w trzech jednobrzmiących egzemplarzach po jednym dla każdego członka zespołu), do którego członkowie zespołu mają prawo wnieść zastrzeżenia wraz z uzasadnieniem (w protokole umieszcza się informację o braku zastrzeżeń albo o wniesionych zastrzeżeniach).

Kiedy wypłata odszkodowania?

Wypłaty odszkodowania dokonuje dzierżawca/zarządca obwodu łowieckiego w terminie 30 dni od dnia sporządzenia protokołu z szacowania ostatecznego, od którego nie wniesiono odwołania.

Właścicielowi albo posiadaczowi gruntów rolnych, na terenie których wystąpiła szkoda, oraz dzierżawcy/zarządcy obwodu łowieckiego przysługuje prawo odwołania do właściwego miejscowo nadleśniczego Lasów Państwowych. Odwołanie wnosi się w terminie 7 dni od dnia podpisania protokołu. W celu rozpatrzenia odwołania nadleśniczy (lub jego przedstawiciel) dokonuje odpowiednio oględzin lub szacowania ostatecznego. Odbywa się to niezwłocznie, tzn. nie później niż w terminie 7 dni od dnia wniesienia odwołania.

W oględzinach lub szacowaniu ostatecznym nadleśniczego mają prawo brać udział: przedstawiciel gminy, przedstawiciel obwodu łowieckiego oraz właściciel/posiadacz gruntu (czyli tzw. zespół). Na pisemny wniosek członka takiego zespołu w oględzinach lub szacowaniu ostatecznym nadleśniczego może również brać udział przedstawiciel miejscowo właściwej izby rolniczej.

Zgodnie z ustawą właściciele/posiadacze gruntów rolnych i leśnych powinni, zgodnie z potrzebami, współdziałać z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich w zabezpieczaniu gruntów przed szkodami.

Kiedy odszkodowanie nie przysługuje?

Odszkodowanie nie przysługuje (art. 48 Prawa łowieckiego):

1. osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa jako deputaty rolne na gruntach leśnych
2. posiadaczom uszkodzonych upraw lub płodów rolnych, którzy nie dokonali ich sprzętu w terminie 14 dni od dnia zakończenia okresu zbioru danego gatunku roślin w danym regionie, określonego przez sejmik województwa w drodze uchwały
3. posiadaczom uszkodzonych upraw lub plonów rolnych, którzy nie wyrazili zgody na budowę przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom (uwaga: od 14 maja 2019 r. przepis ten utracił moc w zakresie, w jakim przewiduje – jako skutek odmowy zgody na budowę urządzeń lub wykonywanie zabiegów zapobiegających szkodom – zwolnienie dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego od odpowiedzialności za szkody łowieckie niepozostające w związku przyczynowym z taką odmową zgody, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2019 r. sygn. akt K 45/16)
4. za szkody nieprzekraczające wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na 1 hektar uprawy
5. za szkody powstałe w płodach złożonych w sterty, stogi i kopce, w bezpośrednim sąsiedztwie lasu
6. za szkody w uprawach rolnych założonych z rażącym naruszeniem zasad agrotechnicznych
7. za szkody w uprawach i płodach rolnych dokonane przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania - jeśli powstały na nieruchomościach, których właściciel albo użytkownik wieczysty złożył oświadczenie o zakazie wykonywania polowania

W tym miejscu warto wyjaśnić, że właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego może złożyć pisemne oświadczenie o zakazie wykonywania polowania na tej nieruchomości. Zakaz wykonywania polowania na danej nieruchomości jest prawem osobistym właściciela/użytkownika wieczystego.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie, art. 46-50.

(za: Gazeta prawna)